مدیرگروه آموزشی هوش مصنوعی در دانشگاه علوم پزشکی شیراز با معرفی مهم ترین اقدامات و چشم اندازهای حوزه هوش مصنوعی در مجموعه سلامت فارس، راه اندازی رشته هوش مصنوعی در دانشگاه علوم پزشکی شیراز را زیرساختی پویا در تحقق اهداف پیش بینی شده برشمرد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز، دانشگاه علوم پزشکی شیراز از سال ۱۴۰۰ به نحوی عملیاتی و با نگاهی آینده‌نگرانه، وارد عرصه هوش مصنوعی شد. در آن زمان، درک ضرورت به‌کارگیری فناوری‌های نوین در حوزه سلامت و پیش‌بینی نیازهای رو به رشد نظام درمان کشور، موجب شد این دانشگاه در کنار آموزش و پژوهش‌های مرسوم، به سمت ایجاد زیرساخت‌های هوش مصنوعی و داده‌های زیستی حرکت کند که آغاز این مسیر با تلاش برای طراحی ساختارها، تأمین تجهیزات و ایجاد بسترهای پژوهشی رقم خورد. امروز، پس از چهار سال، نتیجه این برنامه‌ریزی دقیق، تبدیل شدن دانشگاه علوم پزشکی شیراز به یکی از پیشروترین مراکز کشور در زمینه هوش مصنوعی پزشکی است.

دکتر «مهرزاد لطفی» مدیرگروه آموزشی هوش مصنوعی در دانشگاه علوم پزشکی شیراز با نگاه به مسیری که در این چند سال طی شد و آنچه پیش رو است، مهم ترین دستاوردهای به دست آمده در این سال ها را بیان می کند.

دکتر لطفی که معتقد است راه اندازی رشته «هوش مصنوعی در پزشکی» در سال 1402 به عنوان دومین دانشگاه کشور، نقطه عطفی در حرکت مجموعه دانشگاه علوم پزشکی شیراز در این حوزه ایجاد کرده است، می افزاید: اهمیت این رویداد در این زمینه است که برای نخستین بار، این رشته در دانشکده پزشکی ایجاد شد، اقدامی که جایگاه شیراز را به عنوان شهری پیشگام در ترکیب پزشکی با فناوری‌های هوشمند تثبیت کرد؛ در کنار این تحولات، مجموعه‌ای از سمینارها و نشست‌های تخصصی در حوزه هوش مصنوعی برگزار شد که نقش مهمی در ترویج دانش، افزایش تعاملات میان‌رشته‌ای و جذب همکاری‌های کلینیکی ایفا کرد.آزمایشگاه هوش مصنوعی و بانک داده‌های زیستی؛ ماموریتی علمی در ابعاد ملی

مدیرگروه آموزشی هوش مصنوعی در دانشگاه علوم پزشکی شیراز یکی از زیرشاخه‌های مهم و اثرگذار در این فرآیند را راه اندازی آزمایشگاه بالینی هوش مصنوعی و بانک داده‌های زیستی دانسته که از دو سال پیش فعالیت خود را آغاز کرده است و با معرفی بیشتر این زیرساخت علمی_پژوهشی می گوید: این آزمایشگاه به سرعت به مجهزترین مرکز کشور در حوزه هوش مصنوعی سلامت تبدیل شد و موفق به دریافت مجوز رسمی از سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شد؛ همچنین، با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، تفاهم‌نامه‌ای با عنوان «طراحی و پیاده‌سازی آزمایشگاه هوش مصنوعی و بانک داده‌های زیستی با رویکرد تدوین چارچوب‌های جمع‌آوری، اشتراک‌گذاری و نظارت» به امضا رسید که این پروژه ملی اکنون بیش از هفتاد درصد پیشرفت داشته و در آستانه بهره‌برداری است.

به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در همین مدت کوتاه، آزمایشگاه توانسته است پروژه‌های متعددی را به مرحله بالینی برساند که از جمله این پروژه‌ها می‌توان به تشخیص هوشمند بیماری «آشالازی» با تحلیل سیگنال صدا، تخمین عمق بیهوشی و درد برای کاهش ریسک جراحی‌ها و تعیین سن استخوانی با بهره مندی از تصاویر رادیولوژی اشاره کرد.

هوش مصنوعی، دریچه ای امیدبخش در مسیر درمان بیماران

او در ادامه به تلاش های صورت گرفته برای همکاری‌های گسترده‌ای با گروه‌های بالینی دانشگاه در این حوزه، با هدف دستیابی به تحولاتی نو و امیدبخش در مسیر سلامت و درمان بیماران اشاره کرده و می افزاید: برای نمونه، در همکاری با گروه جراحی، پروژه‌ای در زمینه بیماران سوختگی تعریف شد که با استفاده از مدل‌های یادگیری ماشین، به پیش‌بینی پیامد نهایی، تعداد عمل‌های جراحی و مدت زمان بستری بیماران می‌پردازد. در حوزه رادیولوژی نیز پروژه‌ای برای تشخیص شکستگی لگن از روی تصاویر رادیولوژی آغاز شد که مبتنی بر شبکه‌های کانوولوشنی پیشرفته است.

دکتر لطفی از دیگر پروژه‌های شاخص در این حوزه به تشخیص ترومبوز سینوس وریدی مغزی (CVT) اشاره کرد که با تحلیل تصاویر CT و MRI و بهره‌گیری از مدل‌های هوش مصنوعی، موفق به افزایش تشخیص شده است. همچنین در حوزه جراحی کولورکتال، ابزاری برای کمک به تصمیم‌گیری دشوار جراحان طراحی شده که با تحلیل تصاویر MRI، محدوده تومور و نقاط آناتومیک حیاتی را مشخص می‌کند.

به کارگیری هوش مصنوعی در ابعاد مدیریتی و اجرایی حوزه سلامت

به گفته مدیرگروه آموزش هوش مصنوعی در دانشگاه علوم پزشکی شیراز این فعالیت‌ها تنها به حوزه‌های بالینی محدود نبوده است و پروژه‌های مدیریتی و اجرایی نیز بخش مهمی از دستاوردها را تشکیل می‌دهد که به عنوان نمونه، در پروژه تغذیه دانشجویی با تحلیل داده‌های رزرو غذا، تخلفات شناسایی و هزینه‌ها کاهش یافت.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز بهره مندی از دستاوردهای این دانش را در پروژه شیفت‌بندی پرستاران و الگوریتم‌های یادگیری تقویتی برای برنامه‌ریزی بهینه و منصفانه شیفت‌ها دیگر مسیرهای به کارگیری دانش هوش مصنوعی در مجموعه دانشگاه علوم پزشکی شیراز عنوان کرده و ادامه داد: همچنین، سیستم توصیه‌گر اورژانس طراحی شد که به اپراتورها کمک می‌کند شدت موارد اضطراری را بهتر تشخیص دهند و درباره اعزام آمبولانس تصمیم دقیق‌تری بگیرند.

دکتر لطفی با اشاره به فعالیت آزمایشگاه در زمینه توسعه ابزارها و نرم‌افزارها توضیح داد: طراحی نرم‌افزار MedScript AI برای خواندن پرونده‌های پزشکی از روی تصاویر اسکن‌شده و به کارگیری نرم‌افزار QPath برای تحلیل تصاویر زیستی و آموزش دانشجویان و پژوهشگران در حوزه پاتولوژی دیجیتال را می توان دیگر ابعاد بهره مندی از هوش مصنوعی در مسیر توسعه سلامت فارس عنوان کرد.

راه اندازی 24 ماژول‌ هوشمندسازی در زمینه پیگیری سلامت مادران باردار پرخطر، کودکان در معرض خطر، پیشگیری از خودکشی و مدیریت بیماران تروما از دیگر مواردی بود که مدیرگروه هوش مصنوعی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در زمینه به کارگیری هوش مصنوعی در حوزه سلامت فارس برشمرد.

هوش مصنوعی و ارتقای آموزشی دانشگاه علوم پزشکی شیراز

او در بخش دیگری از صحبت های خود به دستاوردهای هوش مصنوعی در حوزه آموزش اشاره کرد که با تصویب افزوده شدن واحد درسی «هوش مصنوعی در پزشکی» برای تمام مقاطع علوم پزشکی؛ برگزاری کارگاه‌های آموزشی تخصصی در زمینه تحلیل داده‌ها، یادگیری ماشین و نرم‌افزارهای کاربردی؛ جذب اعضای هیات علمی و نیروهای متخصص در حوزه‌های رایانه و هوش مصنوعی، همراه با خرید سرورهای محاسباتی پیشرفته دنبال شده و ظرفیت‌های دانشگاه را در این حوزه به‌طور چشمگیری افزایش داده است.

دکتر لطفی با بیان توانمندی علمی مجموعه سلامت فارس، به انتخاب به دکتر «ناهید ابولپور»، عضو هیات علمی فعال گروه هوش مصنوعی دانشگاه علوم پزشکی شیراز به عنوان رئیس کارگروه تخصصی بهداشت انجمن ملی هوش مصنوعی ایران اشاره کرد و این جایگاه را نشان‌دهنده نقش پررنگ دانشگاه در سیاست‌گذاری‌های ملی و هدایت آینده هوش مصنوعی سلامت در کشور دانست.

مدیرگروه هوش مصنوعی دانشگاه علوم پزشکی شیراز حمایت مسوولان دانشگاه را دارای نقشی بسیار مهم در موفقیت‌های به‌دست‌آمده عنوان کرده و می افزاید: تشکیل شورای راهبردی هوش مصنوعی در دانشگاه، بستری برای هم‌افزایی، سیاست‌گذاری و حل چالش‌های موجود فراهم کرده است که در این شورا نمایندگانی از تمامی گروه‌های تخصصی و صاحب‌نظران حوزه‌های مختلف، با همفکری و ارائه دیدگاه‌های خود، مسیر دستیابی به اهداف کلان دانشگاه در حوزه هوش مصنوعی را هموار می‌سازند؛ این شورا نه تنها به عنوان بازوی مشورتی، بلکه به عنوان موتور محرک تصمیم‌گیری‌های کلان عمل کرده و تضمین‌کننده استمرار جایگاه دانشگاه در مسیر پیشگامی در هوش مصنوعی سلامت است.

هوش مصنوعی، چشم اندازی روشن و پرامید

او چشم‌انداز آینده در این مسیر را روشن ارزیابی کرده و با اشاره به تلاش های دانشگاه علوم پزشکی شیراز برای تکمیل پروژه‌های جاری، توسعه زیرساخت‌ها و تقویت همکاری‌های ملی و بین‌المللی، از برنامه ریزی برای ایجاد دانشکده هوشمند خبر داده و می گوید: هدف نهایی، تثبیت جایگاه شیراز به عنوان هاب ملی هوش مصنوعی در سلامت است؛ مرکزی که هم در تولید دانش، هم در آموزش نیروهای متخصص و هم در ارائه خدمات نوین بالینی نقش‌آفرین باشد.